اینک که به یاری اهورامزدا، تاج سلطنت ایران و بابل و کشورهای جهان اربعه را به سر گذاشته ام اعلام میکنم که تا روزی که زنده هستم و مزدا توفیق سلطنت را به من میدهد ،دین و آیین و رسوم ملتهایی که من پادشاه آنها هستم محترم خواهم شمرد و نخواهم گذاشت که حکام و زیردستان من،دین و آیین و رسوم ملتهایی که من پادشاه آنها هستم یا ملتهای دیگر را مورد تحقیر قرار بدهند یا به آنها توهین نمایند

.من از امروز که تاج سلطنت را به سر نهاده ام تا روزی که زنده هستم و اهورامزدا توفیق سلطنت را به من میدهد، هرگز سلطنت خود را بر هیچ ملتی تحمیل نخواهم کرد و هر ملت آزاد است که مرا به سلطنت خود قبول کند یا ننماید و هرگاه نخواهد مرا پادشاه خود بداند، من برای سلطنت آن ملت مبادرت به جنگ نخواهم کرد. من تا روزی که پادشاه ایران هستم نخواهم گذاشت کسی به دیگری ظلم کند و اگر کسی مظلوم واقع شد، من حق وی را از ظالم خواهم گرفت و به او خواهم داد و ستمگر را مجازات خواهم کرد.تا روزی که پادشاه ایران هستم نخواهم گذاشت مال غیر منقول یا منقول دیگری را به زور یا به نحو دیگر بدون پرداخت بهای آن و جلب رضایت صاحب مال تصرف نماید و من تا روزی که زنده هستم نخواهم گذاشت که شخصی، دیگری را به بیگاری بگیرد و بدون پرداخت مزد وی را به کار وا دارد.من امروز اعلام میکنم که هر کسی آزاد است که هر دینی را که میل دارد بپرستد و در هر نقطه که میل دارد سکونت کند،مشروط بر اینکه در آنجا حق کسی را غصب ننماید و هر شغلی را که میل دارد پیش بگیرد و مال خود را به هر نحو که مایل است به مصرف برساند،مشروط بر اینکه لطمه به حقوق دیگران نزند.

من اعلام میکنم که هر کس مسئول اعمال خود میباشد و هیچ کس را نباید به مناسب تقصیری که یکی از خویشاوندانش کرده مجازات کرد و مجازات برادر گناهکار و برعکس به کل ممنوع است و اگر یک فرد از خانواده یا طایفه ای مرتکب تقصیر شود فقط مقصر باید مجازات گردد نه دیگران.

من تا روزی که به یاری اهورامزدا زنده هستم و سلطنت میکنم،نخواهم گذاشت که مردان و زنان را به عنوان غلام و کنیز بفروشند و حکام و زیردستان من مکلف هستند که در حوزه حکومت و ماموریت خود مانع از خرید از خرید و فروش زنان و مردان بعنوان غلام و کنیز بشوند و رسم بردگی باید به کلی از جهان برافتد.از اهورامزدا خواهانم که مرا در راه اجرای تعهداتی که نسبت به ملتهای ایران و بابل و ملتهای ممالک اربعه بر عهده گرفته ام موفق گرداند.

کوروش کبیر که به حق باید بزرگترین مصلح بشر خوانده شود، هم از طرف پدرش شاهزاده بود و هم از طرف مادرش. پدرش کمبوجیه، پسر کوروش اول، پسر چیش پیش از نوادگان هخامنش بود که زاد بر زاد بر قبایل پارسی حکم رانده بودند. مادرش(ماندانا) دختر(آشتیاگ) پسر (هوخشتره) پسر (خشتریته) پسر (فره ورتیش) بود که اینها نیز به نوبه خود زاد بر زاد بر قبایل ماد، فرمانروایی کرده بودند. از این نظر، کوروش، اصیل ترین فرد روی زمین از مقدس ترین خاندانهای ایرانی شمرده میشد که هم پارسها و هم مادها به اصالت و برتری او معترف بودند. او نابغه ای پر شفقت و انسان دوست و سازمان دهی، چیره دست بود. او بعد از پیروزی بر (آشتیاگ)، همه اعضای خاندان سلطنتی و رجال کشوری و لشگری ماد را مورد بخشایش و نوازش قرار داد و بدینوسیله،روسای قبایل ماد را منتگذار و فرمانبردار خویش ساخت. او نه مثل شاهان سامی نژاد میانرودان، دست به کشتار و غارت زد و نه مثل سربازانش اجازه داد به جان و مال رعایای شاه مغلوب، دست درازی کنند. او از جنگجویان ماد و پارس، ارتش کارآمدی تشکیل داد و به کمک آن در خلال سه سال، سرزمینهای دو سوی دریای خزر و خوارزم و مُغد و زرنگان و مَک کُران و نواحی شرقی خراسان را ضمیمه قلمرو خود کرد و فلات ایران را برای نخستین بار در تاریخ، زیر یک پرچم در آورد و شاهنشاهی پارس را تشکیل داد .

امیر حسین خنجی

ما کودکان ایرانیم –  مادر خویش را نگهبانیم – همه از پشت کیقباد و جمیم – همه از نسل پوردستانیم – زاده کوروش و هخامنشیم – پسر مهرداد و فرهادیم – تیره اردشیر و ساسانیم – ملک ایران یکی گلستان است – ما گل سرخ آن گلستانیم – کجا رفته آن فره ایزدی؟ کجا رفت آن کوروش دادگر؟ کجا رفت کمبوجی نامور؟

کوروش کبیر : ارتش من به آرامی وارد بابل شد. نگذاشتم رنج و آزاری به مردم این شهر و این سرزمین وارد آید. من برای صلح کوشیدم. من برده داری را برانداختم. به بدبختیهای آنان ، پایان بخشیدم .

من برای همه مردم، جامعه آرام آماده ساختم و صلح و آرامش را به تمامی مردم هدیه کردم.

( این کتیبه را به نوترین خط خداوند نوشته ام

نوشته ام تا قانون بر قبیله آدمی فرمان براند )

اعلامیه حقوق بشر کوروش کبیر

از این پس، تا زمانی که اهورامزدا وظیفه پادشاهی را به من ارزانی بدارد، من فرمانروایی خویش را بر هیچ ملتی تحمیل نخواهم کرد. هر ملتی آزاد است که این فرمانروایی را بپذیرد یا نپذیرد، و اگر نپذیرفت من با آن ملت نخواهم جنگید.

ماده نوزده اعلامیه جهانی حقوق بشر

هر کس حق آزادی و عقیده و بیان دارد و حق مزبور شامل آن است که از داشتن عقاید خود بیم و اضطرابی نداشته باشد و در کسب اطلاعات و افکار در اخذ و انتشار آن، به تمام وسایل ممکن و بدون ملاحضات مرزی، آزاد باشد.*

ای انسان، هر که باشی و از هر کجا که بیایی، زیرا میدانم خواهی آمد .

من کوروش هستم که برای پارسی ها این شاهنشاهی پهناور را بنیاد کردم .

بدین مشتی خاک که مرا پوشانده ، رشک مبر .

این رسمش نیست. زحمات کوروش کبیر بوده که باعث شده ما به اصالت خودمون افتخار کنیم .

اما اونقدر نسبت بهش بی توجه هستیم که بعضی وقتها به خودم میگم ، این بزرگ مرد پارسی، توی سرزمین خودش چقدر غریب و تنهاست .

هرودوت – کتاب(تاریخ هرودوت)

هیچ پارسی یافت نمیشد که بتواند خود را با کوروش مقایسه کند. از اینرو من کتابم را درباره ایران و یونان نوشتم تا کردارهای شگفت انگیز و بزرگ این دو ملت عظیم، هیچگاه به فراموشی سپرده نشود.

کوروش، سرداری بزرگ بود. در زمان او، ایرانیان از آزادی برخوردار بودند و بر بسیاری از ملتهای دیگر فرمانروایی می نمودند بعلاوه او به همه مللی که زیر فرمانروایی او بودند آزادی میبخشید و همه او را ستایش مینمودند.سربازان او پیوسته برای وی آماده جانفشانی بودند و به خاطر او از هر خطری استقبال میکردند .

آلبر شاندور – کتاب(کوروش بزرگ)

شاهنشاهی ایران که پایه گذار او، کوروش بزرگ است به هیچ وجه بر اساس خشونت پی ریزی نشد. پارسیها با مساعدت یکدیگر و به یاری پادشاهان مقتدر خود، عظمت و شکوهی را در تاریخ به جای گذاشته اند که نشانه بلوغ و نژاد پاک آنان است. نژادی که حماسه آنان را همچون آفتابی در تاریکی نشان میدهد. آنان درخششی در جهان از خود به جای گذاشته اند که برای آیندگان نیز خواهد ماند .

پروفسور ایلیف – مدیر موزه لیورپول انگلستان

در جهان امروز، بارزترین شخصیت جهان باستان، کوروش کبیر شناخته شده است. زیرا در نبوغ و عظمت او در بنیانگذاری امپراطوری چندین دهه ایران، مایه شگفتی است. آزادی به یهودیان و ملتهای منطقه و کشورهای تسخیر شده که در گذشته، نه تنها وجود نداشت بلکه کاری عجیب به نظر میرسیده است، از شگفتیهای اوست .

خداوند درباره کوروش کبیر میگوید که او شبان من است و هر چه او بکند آن است که من خواسته ام. منم که او را از جانب مشرق برانگیختم تا عدالت را روی زمین برقرار کند. من امتها را تسلیم وی میکنم و او را بر پادشاهان سروری میبخشم و پادشاهان را مثل غبار به شمشیر وی و مانند کاهی که پراکنده شود، به او تسلیم میکنم .

من کوروش را به عدالت برانگیختم و تمامی راهها را در پیش رویش استوار خواهم ساخت. منم که شاهین خود را(کوروش)، از جانب مشرق فرا خواندم و دوران عدالت را نزدیک آوردم.

خداوند، کوروش را برگزید و فرماندار جهانش کرده است . بازوی او را بر کلدانیها، فرو خواهد آورد و راه او را هموار خواهد ساخت.

در سال اول سلطنت کوروش پارسی، کلام خداوند کامل شد. خداوند روح کوروش پادشاه پارس را برانگیخت تا در تمامی سرزمینهای خود فرمانی صادر کند که خدای آسمانها، تمام ممالک زمین را بر من داده است، خانه برای او در اورشلیم بنا کنم .

من کوروش هستم، شاه جهان، شاه بزرگ، شاه نیرومند، شاه بابل، شاه سرزمین سومر و اکد، شاه چهار گوشه جهان .

پسر شاه بزرگ،کمبوجیه، شاه شهر انشان، نوه شاه بزرگ کوروش، شاه شهر انشان، نبیره شاه بزرگ، چیش پیش، شاه انشان .

از دودمانی که همیشه از شاهی برخوردار بوده است که فرمانروائیش را (بعل) و (نبو) گرامی میدارند و پادشاهیش را برای خرسندی قلبیشان خواستارند. آنگاه که من با صلح به بابل در آمدم .

با خرسندی و شادمانی به کاخ فرمانروایان و تخت پادشاهی قدم گذاشتم. آنگاه مردوک، سرور بزرگ، قلب بزرگوار مردم بابل را به من منعطف داشت و من هر روز به ستایش او کوشیدم .

سپاهیان بیشمار من با صلح به بابل آمدند. من نگذاشتم در سراسر سومر و اکد، تهدید کننده دیگری پیدا شود .

من در بابل و همه شهرهایش، برای سعادت ساکنان بابل که خانه هایشان، مطابق خواست خدایان نبود کوشیدم(.......) مانند یک یوغ که بر آنها روا نبود .

من ویرانه هایشان را ترمیم و دشواریهای آنان را آسان کردم. مردوک ، خدای بزرگ از کردار پارسایانه من خشنود گشت .

بر من، کوروش شاه که او را ستایش کردم و بر کمبوجیه پسر تنی من و همچنین بر همه سپاهیان من، او عنایت و برکت ارزانی داشت، ما با شادمانی ستایش کردیم، مقام والای او را.

همه پادشاهان بر تخت نشسته از سراسر گوشه و کنار جهان، از دریای زیرین تا دریای زبرین شهرهای مسکون و همه پادشاهان (امورو) که در چادرها زندگی میکنند .

باجهای گران برای من آوردند و به پاهایم در بابل بوسه زدند. از(.........) نینوا، آشور و نیز شوش، اکد، اشنونه، زمیان، مه تورنو، در، تا سرزمین گوتیوم، شهرهای آن سوی دجله که پرستشگاه هایشان از زمانهای قدیم ساخته شده بود .

خدایانی که در آنها زندگی میکردند، من آنها را به جایگاه هایشان باز گردانیدم و پرستشگاههای بزرگ برای اَبدیت ساختم. من همه مردمان را گرد آوردم و آنها را به وطنشان باز گردانیدم .

همچنین خدایان سومر و اکد که (نبونید)، انها را به رغم خشم خدای خدایان(مردوک)، به بابل آورده بود، فرمان دادم که برای خشنودی مردوک خدای بزرگ، در جایشان در منزلگاهی که شادی در آن هست، بر پای دارند. بشود که همه خدایانی که من شهرهایشان باز گرداندم، روزانه در پیشگاه(بعل)و(نبو) در ازای زندگی مرا خواستار باشند. بشود که سخنان برکت آمیز، برایم بیایند. بشود که آنان به مردوک سرور من بگویند: کوروش، شاه ستایشگر توست و کمبوجیه، پسرش .

آن اندازه که از افسانه ها بر می آید، کوروش از کشورگشایانی بوده است که بیش از هر کشورگشای دیگر او را دوست داشته اند و پایه های سلطنت خود را بر بخشندگی و خوی نیکو قرار داده بود. دشمنان وی از نرمی و گذشت او آگاه بودند و به همین جهت در جنگ با کوروش مانند کسی نبودند که با نیروی نومیدی میجنگد و میداند چاره ای نیست جز اینکه بکشد یا خود کشته شود.

کوروش با یهودیان به نیکی رفتار میکرد. یکی از ارکان سیاست و حکومت وی آن بود که برای ملل و اقوام مختلفی که اجزای امپراطوری او را تشکیل میدادند به آزادی عقیده دینی و عبادت معتقد بود. این خود میرساند که بر اصل اول حکومت کردن بر مردم آگاهی داشت و میدانست که دین از دولت نیرومندتر است که وی هرگز شهرها را غارت نمیکرد و معابد را ویران نمی ساخت، بلکه نسبت به خدایان ملل مغلوب به چشم احترام می نگریست و برای نگاهداری پرستشگاهها و آرامگاههای خدایان، از خود، کمک مالی نیز میکرد. حتی مردم بابل که در برابر او سختی کرده بودند، در آن هنگام وی را نسبت به معابد و خدایان خویش دیدند، به گرمی بر گرد او جمع شدند و مقدم او را پذیرفتند. هر وقت سرزمینی را میگشود که جهانگشای دیگری پیش از وی به آنجا نرفته بود، با کمال و تقوا، قربانیهایی به خدایان محل تقدیم میکرد. همه ادیان را قبول داشت و میان آنها فرقی نمیگذاشت و با مرحمت به تکریم همه خدایان می پرداخت .

هنگامی که از گشودن همه سرزمینهای خاور نزدیک آسوده شد، در صدد بر آمد که ماد و پارس را از هجوم بدویانی که در آسیای میانه منزل داشتند خلاص کند و چنان به نظر میرسد که در این

حمله های خود، تا کنار نهر سیحون در شمال و تا هندوستان در خاور پیش رفته باشد. در همین

گیر و دارها و در آن زمان که به منتهای بزرگی خود رسیده، در جنگ با قبایل ماساگت که از قبایل گمنام ساکن در سواحل دریای خزر بودند، کشته شد .

کوروش کبیر امپراطوری بزرگی را بدست آورد، ولی پیش از اینکه فرصت سازمان دادن به آنرا پیدا کند، اجل آن امپراطوری را از دستش بیرون آورد  .

کارهای بزرگی که کوروش کبیر برای پارس و پارسیان انجام داده، آنقدر وی را محبوب کرده که بعد از گذشت بیش از دوهزار و پانصد سال ، هنوز از کوروش کبیر به نیکی یاد میشود و ایرانیان ، نام وی را با افتخار و غرور خاصی به زبان می آورند .

                                                    یادش همیشه در قلبهایتان باشد

کوروش یکی از کسانی بود که گویا برای فرمانروایی آفریده شده اند و به گفته امرسن ، همه مردم از تاجگذاری ایشان خوشحال شدند. روح شاهانه داشت و شاهانه به کار بر میخواست. در اداره امور به همان گونه شایستگی داشت که در کشور گشاییهای حیرت انگیز خود، با شکست خوردگان به بزرگواری رفتار میکرد و نسبت به دشمنان سابق خود مهربانی میکرد. پس مایه شگفتی نیست که یونانیان درباره وی داستانهای بیشمار نوشته و او را بزرگترین پهلوان جهان دانسته باشند.

 مایه تاسف آن است که از نوشته های هرودوت و گزنوفون ، نمی توانیم اوصاف و شمایل وی را طوری ترسیم کنیم که قابل اعتماد باشد. هرودوت، تاریخ وی را با بسیاری داستانهای خرافی در هم آمیخته، و گزنوفون ، کتاب خود با عنوان تربیت کوروش را همچون رساله ای در فنون جنگ نوشته، و در ضمن آن خطابه ای در تربیت و فلسفه آورده است. گزنوفون چندین بار در نوشته خود، کوروش را با سقراط اشتباه کرده و احوال آن دو را باهم آمیخته است .

آنچه به یقین میتوان گفت این است که کوروش، زیبا و خوش اندام بوده، چه پارسیان تا آخرین روزهای دوره هنر باستانی خویش به وی همچون نمونه زیبایی اندام می نگریستند.

دیگر اینکه وی موسس سلسله هخامنشی یا سلسله شاهان بزرگ است که نامدارترین دوره تاریخ ایران بر آن سرزمین سلطنت میکرده اند.

دیگر آنکه کوروش ، سربازان مادی و پارسی را چنان منظم ساخت که به صورت قشون شکست ناپذیری در آمد. بر ساردیس و بابل مسلط شد و فرمانروایی اقوام سامی را بر باختر آسیا چنان پایان داد که تا هزار سال پس از آن دیگر نتوانستند دولت و حکومتی بسازند.

تمام کشورهایی را که قبل از وی در تحت تسلط آشور و بابل و لیدیا و آسیای صغیر بود، ضمیمه پارس ساخت و از مجموع آنها یک دولت شاهنشاهی و امپراطوری ایجاد کرد که بزرگترین سازمان سیاسی قبل از دولت روم قدیم و یکی از خوش اداره ترین دولتهای همه دوره های تاریخی بشمار میرود