و : دساتیر آسمانی
این کتاب در بر دارنده نامه های پانزده نفر از پیشوایان مذهبی زرتشت است که اولی (مه آباد) و آخری (ساسان پنجم) است. گفته میشود که این کتاب در عصر خسرو پرویز به زبان فارسی آمده و در سال 1158 هجری در هند، تدوین شده است. گروهی بر این باورند که این کتاب از جعلیات فرقه (آذرکیوان) است. (آذرکیوان) از پیشوایان مذهب زرتشت و از مردم (استخر) فارس (معاصر دوره صفوی، شاه عباس اول و میرفندرسکی عالم معروف) بوده که به هندوستان رفت و در آنجا فرقه ای بوجود آورد.
عقاید این فرقه به عقاید صوفیه نزدیک است و با عقاید مانوی و بودائی، همسوئی دارد. لغت (دساتیر) به معنی ضدتیرگی است. محقق ایرانی، پور داوود میگوید: این کتاب جعلی است، زیرا در آن لغات جدیدی بکار رفته که از ابداعات نویسنده است.
بخشهای دیگر اوستا
ز : دینکرد یا دینکرت
از جمله کتب مهم زرتشتی است که محتوای آن، بیانات شفاهی زرتشت را تشکیل میدهد. این کتاب توسط یکی از پیروان زرتشت تحریر یافته که شامل آداب و رسوم مذهبی، فقهی، تاریخی، نجوم و ... میباشد.
ح : صد در بندهش
این کتاب نیز شبیه بخش فوق است که شامل مسائل مذهبی و تعالیم مهم زرتشت است. این کتاب دارای صد بخش و هر بخش دارای چند بند است.
ط : ماتیکان هزار داستان
شامل هزار فتوای قانون مانند قیومیت، طلاق و ... میباشد.
ی : دادستان دینیک
این کتاب مربوط به امور قضاوت و عدل و داد است که شامل فتوای یکی از علماء زرتشتی در پاسخ به سوالات پیروان و مریدان خود از قبیل: نکاح، ارث، فرزندخواندگی، مراسم دینی و ... میباشد.
ک : روایات
این کتاب در بر دارنده فتواهای موبدان ایرانی در پاسخ به سوالات پارسیان است که در طی 300 سال به تدریج به کشور هند فرستاده است. این کتاب در هند به چاپ رسیده است. نسخه خطی آن در موزه ملی پاریس موجود است.
د: ویسبرد
(ویسبرد) به معنای جاوید، گردش زندگی و سروران است. این بخش از اوستا در واقع شناسنامه ای است به پیشگاه اهورامزدا، زرتشت، امشاسپندان، ایزدان، و سایر سروران جهان مینوی آسمان و زمین و آنچه در آنهاست و نیز از جشنهای دینی و مراسم مربوط به آنها سخن رفته است. (ویسبرد) شامل 22 یا 27 فصل است و دارای سه هزار و سیصد کلمه میباشد.
5- خرده اوستا
به پهلوی (خورتک اوستا) یعنی(اوستای کوچک) نامیده میشد. این بخش از اوستا (پنجمین قسمت) توسط موبد معروف عصر ساسانی (آذرپادماراسپند) ملقب به نگهبان آتش، تدوین شد. این کتاب شامل: ادعیه، نیایش، نماز، مناجات ایام مختلف و جنبشهای دینی، مراسم ازدواج و مرگ، ایام خوشی و ناخوشی، کفارگناهان، رفع حاجات و ... میباشد.
نماز در آیین زرتشت به سه نام آمده است. 1-اشم وهو 2-نیاآهو 3-نیگهه هاتم
مطالب نماز منظوم است که قبلا جزء گاتها بوده است و از اهمیت ویژه ای برخوردار میباشد.
کمربستن یا نیرنگ کشتی بستن. هر زرتشتی باید از هفت سالگی، کشتی ببندد و (سدره) بپوشد. این کمربند از هفتاد و دو رشته نخ پشم گوسفند سفید به وسیله زن موبد بافته میشود. این کمربند به شش رشته از دوازده نخ تشکیل شده، بافته میشود. این هفتاد و دو نخ، رشته های کالبد انسان را از گزند شیاطین محفوظ میدارد.
ج – وندیداد
(وندیداد) نیز یکی از مهمترین بخشهای پنجگانه اوستا است. این کلمه به معنای (قانون علیه دیوها) است و در آن، آداب و رسوم مذهبی و احکام و مجازاتهای دنیوی و اخروی وجود دارد و بیشتر قوانین جزایی که علیه تبهکاران و گناهکاران پیشبینی شده مانند تازیانه زدن، محو حشرات موزی و انجام کارهای نیک در این کتاب آمده است. وندیداد، یک کتاب فقهی است که حاوی 22 فصل یا (فرکرد) میباشد. هر فصلی درباره یک موضوع بحث میکند که به شرح زیر میباشد:
فصل اول: از بهترین چیزها و شهرها سخن گفته: 1-بهترین مکانها، مسکن آریا است که ده ماه گرما و دو ماه سرما در آن حکمفرما است. 2-کاوه که مرکزش سغد است. 3-مرو، دیر مقدس4-بلخ قشنگ 5-نساء بین بلخ و مرو 6-هرات 7-دکرات 8-لورادی 9-ختنه که مرکزش گرگان است 10-هومنت 11-ری که در آن سه نژاد است. 12-مخرم 13-گیلان که محل تولد فریدون قاتل ضحاک است 14-هفت رود 15-ملکی (روم) که بدون شاه حکومت میکند.
فصل دوم- اهورامزدا در پاسخ زرتشت فرمود: قبل از تو با جمشید، زیبا و مقدس سوال و جواب نمودم و به علت کفری که گفت، از ریاست مردم برکنار گردید. ولی بعد از آنکه هزار سال با پاکی پادشاهی کرد، مردم فاسد شدند. به جمشید خبر دادم که برف و سرمای زیادی خواهد آمد و تمام خانه ها، دره ها و قلعه ها را آن سرما فرا خواهد گرفت. در آن موقع ، تو غاری به شکل مربع بساز که هر ضلعش به درازای یک میدان اسب باشد و از حیوانات و سبزیها و خوراکیها و زنان و مردان خوب، در آن غار جای بده.
فصل سوم: بهترین امکنه جایی است که مرد مقدس، هیزم مقدس در دست داشته و آتش، آب و گاو و گوسفند، زن و فرزند و اهل بسیار و علف بسیار، سگ فراوان، مواشی، چراگاه و اسباب زندگی زیاد و زمین پر آب داشته باشد. بدترین مکانها قبر انسان یا سگ مرده است. خوشا به حال فردی که زمین را برای کشت و کار، زیر و رو کند و سوراخ حشرات را که آفریده اهریمن هستند، نابود نماید و علف و غله و درخت بکارد.
فصل چهارم: در بیان وعده های دنیوی و اخروی است و در فضیلت آموزش و پرورش و زن گرفتن و فرزند داشتن و داشتن غلام و گوسفند و اسب.
بخشهای اوستا
الف: یسنا
(یسنا) مهمترین بخش اوستا است. کلمه یسنا به معنی ستایش و پرستش است. یسنا از ریشه یزد و یزت، گرفته شده که ایزد و ایزدان نیز از آن مشتق گردیده است. یسنا شامل 72 فصل که هر فصل را (هائیتی) گویند، میباشد.هائیتی به معنای پیوند است که در برخی فصول اوستا به آن اشاره شده است. یسنا را در مراسم مذهبی، دو موبد به نامهای(زوت) و (راسپی) با هم میخواندند. 17 فصل از 72 فصل یسنا به نام (گاتها) معروف است که شامل سرودهای مذهبی است. (گاتها) به پنج قسمت تقسیم شده است.
1-اهنودگان: دارای هفت فصل(از فصل 28 تا34، شامل 300خط و 2100 کلمه میباشد)
2-اشنودگات: دارای چهار فصل (از فصل 43تا46، شامل 330 خط و 1850 کلمه میباشد)
3-اسپنتامیندگات: دارای چهار فصل(از فصل47تا50، شامل146خط و 900 کلمه است)
4-وهوخشتره گات:دارای یک فصل(فصل 51، شامل 26خط و 450 کلمه است)
5-وهیشتوگات: دارای یک فصل (فصل53، شامل 36 خط و 450 کلمه است)
جمع گاتها 17 فصل،896 خط و 5560 کلمه میباشد. در گاتها نام (مزدا) 200 بار و اسم (زرتشت) 16 مرتبه و نام (اشا) 180 بار و نام (وهومن) 130 بار آمده است.گاتها از قدمت و اعتبار بیشتری برخوردار است و از جهاتی شباهت بسیار به متون مذهبی (ریگ ودا) دارد و نیز شبیه نغمات داوودی در (زبور) میباشد. علت این است که در گذشته، مردم خداوند را با کلمات منظوم ستایش میکردند و این اقتباسی است از دوران بدویت مذهب و عصر بت پرستی. در تلقی بدویات مذهبی، خدایان را از آواز و ترانه خوش آید.
در ادوار گوناگون(یسنا مزدا)، (امشاسپندان)، (یزدات)، (زرتشت) و ... مورد ستایش قرار میگرفتند. هر یک از قسمتهای اوستا در مراسم ویژه ای خوانده میشود. بعضی فقرات آن برای جلوگیری از تاثیر اهریمن(فصل 61) خوانده میشد. در مواردی چند (دیوها) نکوهش شده اند (یسنا 12) و به (گرسا) دشمن دین حمله شده است. در هنگام تهیه (نان فطیر)، فصلهای 3 الی 5 یسنا را میخوانند و آنرا (سروش درون) گویند، زیرا برای (فرشته سروش) نذر میکنند و نیز هنگام تهیه هوم (شراب مقدس) فقرات 22 تا 27 یسنا را میخوانند.
ب: یشت ها
یشت ها نیز از قسمتهای مهم اوستا است. یشت به معنای فدیه و نیایش است.این بخش شامل 21 فصل بوده و هر فصلی در تعریف و توصیف و ستایش یکی از فرشتگان و امشاسپندان میباشد و هر یک از آنها در موقع ویژه ای خوانده میشود. مثلا در ماه فروردین، یشت مربوطه را در 19 فروردین ماه، روز (فروردینگان) میخوانند. اسامی فصول که با ذکر نام نوشته مخصوص آن معروف است، عبارتند از: 1-هرمزدیشت 2-خردادیشت 3-ماه یشت 4-مهریشت 5-فروردین یشت 6-دین یشت 7-زامیان یشت 8-هفت امشاسپندان 9-آبان یشت 10-تیریشت 11-سروش یشت 12-بهرام یشت 13-اردی بهشت یشت 16-خورشید یشت 17-گوش یشت 18-اشن یشت 19-رام یشت 20-اشنادیشت 21-ونندیشت
منبع: تاریخ ادیان و مذاهب جهان
زاد روز زرتشت خجسته باد
خداحافظ
عکسهای شهر تاریخی استخر
شهر باستانی استخر
سنگهای تخت جمشید
نام و نسبت زمانی ماههای سال در تقویمهای مختلف
واژه پارسه، تخت جمشید و پرسپولیس
امپراطوری هخامنشی
کتابخانه تخت جمشید
کوروش بزرگ
فونت خط میخی
پادشاهان هخامنشی
تخت جمشید،معجزه هنر پارسیان
[عناوین آرشیوشده]
بازدید دیروز: 66
کل بازدید :1106154
