خط میخی - تخت جمشید

خط میخی پارسی باستان

خط میخی پارسی باستان از خطهای میخی ایلامی و بابلی زاده شده است.این خط در نگاه نخست فرقی با دیگر خطهای میخی ندارد،اما در یک نگاه در می یابیم که این خط دارای ویژگیهای خود است و مخصوصا از نظر سادگی نشانها و شمار محدود آنها کاملا متفاوت از دیگر خطهای میخی است.خط میخی پارسی باستان،36 حرف یا نشان و 8 هزوارش(ایدئوگرام یا لوگوگرام) دارد و از چپ به راست نوشته میشود.ویژگی این خط نسبت به خطهای میخی دیگر این است که:

1-هیچ نشانی کمتر از دو میخ(جز نشان فاصل و نشان عدد 1)و بیش از پنج میخ(جز هزوارشهای زمین و اهورامزدا)ندارد.

2-هیچ نشانی بیش ازچهار میخ افقی ندارد(جز هزوارش اهورامزدا)

3-هیچ نشانی بیشتر از سه میخ عمودی ندارد.

4-در هیچ نشانی بیشتر از دو عنصر زاویه که خود از دو میخ درست شده است وجود ندارد.(جز هزوارشهای زمین و اهورامزدا)

5-جز در نشان "وی" هیچگاه دو میخ همدیگر را بصورت عمود بر هم قطع نمی کنند.

کهن ترین نبشته هایی که به این خط به دست آمده،یکی از لوح های زرین آریامنه و ارشام و سنگ نبشته های منسوب به کوروش بزرگ در پاسارگاد میباشند.متن لوح زرین آریامنه چنین است:آریامنه شاه بزرگ،شاه شاهان،شاه در پارس،پسر چیش پیش شاه،نوه هخامنش.این کشور که من دارم،دارای اسبان خوب و مردان خوب است،خدای بزرگ اهورامزدا به من داد.به درخواست اهورامزدا من شاه در این کشورم.اهورامزدا ورا پشتیبانی فرماید.

لوح زرین ارشام پسر آریامنه با تفاوتی بسیار ناچیز دارای همان متن لوح آریامنه است و نوشته منسوب به کوروش کبیر تنها از چهار واژه درست شده است.من کوروش،شاه هخامنشی

اگر در زمان کوروش کبیر خط میخی پارسی باستان وجود میداشت،بیشتر از آریامنه و ارشام،او میتوانست خود را شاه شاهان بخواند اما در همه نبشته های منسوب به او تنها این چهار واژه بدست آمده است.این عبارت دروغ نیست اما در مقایسه با لوح های آریامنه و ارشام،در ارتباط کوروش کبیر حق مطلب ادا نشده است.هزوارشها پس از سنگ نبشته داریوش در بیستون ساخته شده اند.واژه شاه بیش از صد بار در بیستون تکرار میشود که اگر بصورت هزوارش نوشته شود،در بیستون ،ششصد نشان خط میخی پارسی باستان کمتر میشد.همچنین از هزوارشها تنها هزوارش شاه در سنگ نبشته های (به غیر از بیستون)داریوش آمده است و پیداست که دیگر هزوارشها پس از داریوش فراهم آمده اند.بنابر این دامن و آستین لباس کوروش به راستی نمی توانسته اند در زمان خود او دارای نبشته ای به خط میخی پارسی باستان و استفاده از هزوارش شاه باشند.همچنین داریوش بزرگ در بند هفتاد متن ایلامی در بیستون،خود را پدید آورنده خط آریایی میداند.ترجمه بند هفتاد متن ایلامی چنین است.داریوش شاه میگوید:با یاری اهورامزدا خطی درست کردم از نوعی دیگر،یعنی به آریایی.آن که پیش از این نبود،هم بر لوح های گلی،هم بر پر گامنت.همچنین امضا و مهر کردم.این خط نوشته شده و برایم خوانده شد.سپس فرستادم این خط را به همه کشورها.مردم این خط را آموختند.

مجموع این دلایل ثابت میکند که پیش از داریوش بزرگ خط میخی پارسی باستان وجود نداشته و این خط به دستور داریوش بزرگ برای اینکه جوابگوی امپراطوری چند ملیتی ایران باشد به یکباره ابداع گردید.

درود بر داریوش بزرگ

محمد ::: یکشنبه 87/2/1::: ساعت 1:53 صبح

نظرات دیگران: نظر

خط میخی چیست؟

خط میخی ،خطی است که توسط اقوام باستانی آسیای غربی مثل سومری ها،آشوری ها،بابلی ها،ایلامیها، و ایرانیها از هزاره سوم پیش از میلاد تا نیمه سده اول میلادی برای نوشتن استفاده میشده است.در این خط واژه ها یا هجاها یا حروف آن از نشانه های میخ مانندی که در کنار هم قرار گرفته اند ،درست شده است.این میخها با توجه به قرار گرفتنشان تشکیل چهار عنصر را میدهند.عنصر پنجمی هم وجود دارد که از ترکیب دو میخ به صورت زاویه ای با دهانه باز به سمت راست درست شده است.این احتمال میرود که سومریها نشانه های خط میخی را در حدود 2900 سال پیش از میلاد در جلگه های پایین دجله و فرات،با ساده کردن خط تصویری ساخته اند.اکدی ها نیز با کوچ کردن به بابل از سال 2400 پیش از میلاد،خط میخی گرفته شده از خط تصویری را از سومری ها آموختند.ولی خط میخی اکدی- سومری ،شکل بسیار پیچیده ای داشت.این خط بیش از 2000 نشانه و 20000 هزوارش داشت.بعدها بابلی ها با کاستن از تعداد نشانه های خط میخی،آنرا به 350 تا 400 نشانه رساندند.اکدی ها با صرف نظر از تاثیر معنی واژه در شکل واژه فصل تازه ای را در تاریخ خط گشودند و از واژه نگاری به هجا نگاری توجه نمودند.در زمان فرمانروایی اکدی ها در بابل ،خط میخی به آشور و ایلام نیز راه یافت و اندکی بعد ،کاریها در آسیای صغیر نیز به خط میخی روی آوردند.خط میخی کمی پس از 2000 سال پیش از میلاد به سوریه راه یافت و از این راه هیتی ها هم با خط میخی آشنا شدند.این خط حدود 1400 سال پیش از میلاد ،خط بین المللی بخش بزرگی از غرب آسیا را تشکیل میداد.در هزاره اول پیش از میلاد،اورارتو ها هم خط میخی آشوری را فرا گرفتند و ایرانیان در سده پنجم پیش از میلاد برای نخستین بار به فرمان داریوش بزرگ،خط میخی پارسی باستان را از خط ایلامی درست کردند.خط میخی پارسی باستان با این گمان که از خط ایلامی گرفته شده است خط مستقلی است و آنرا میتوان تنها خط میخی الفبایی نامید.

داریوش شاه میگوید: با یاری اهورامزدا خطی درست کردم از نوعی دیگر یعنی به آریایی که پیش از این نبود،هم بر لوح های گلی،هم بر پر گامنت . همچنین امضا و مهر کردم.این خط نوشته شد و برایم خوانده شد.سپس فرستادم این خط را به همه کشورها .مردم این خط را آموختند

محمد ::: دوشنبه 87/1/19::: ساعت 10:0 صبح

نظرات دیگران: نظر

لیست کل یادداشت های این وبلاگ