انتساب پاره ای رویدادهای تاریخی و آثار و ادوات باستانی به شخصیتهای مشهور و شناخته شده تاریخی، در ایران و سراسر جهان رواج داشته است. چنین انتسابهایی هم به دست عامه مردم و هم به دست دانشمندان و پژوهشگران صورت گرفته است. اما پای نفشردن بر درستی داده های تاریخی یا استنباط های پیشین و کوشش برای جبران اشتباههای متداول، وجه مشخصه میان پژوهشگران و عوام است. چنین انتسابهایی در مورد شخصیتهای تاریخی مانند اسکندر مقدونی و انوشیروان ساسانی و شاه عباس صفوی بیش از دیگران دیده شده است

در سال 1266 ش، سنگ قبر نگارینی در گورستان سلطنتی(صیدا) بدست آمد که(ویلیام سی موری)، به دنبال پژوهشهای اولیه و در کتاب(گزیده تاریخ یونان)، آنرا به عنوان سنگ گور اسکندر مقدونی معرفی کرد. تا به امروز نیز همه پژوهشگران، این فرضیه را پذیرفته اند. این سنگ قبر مشهور در موزه باستان شناسی استانبول نگهداری میشود. (وینسنزبرینکمن)، محقق آلمانی، پژوهشهای تازه ای را در مورد این سنگ قبر انجام داده است و فرضیه انتساب این سنگ قبر به اسکندر مقدونی را با قاطعیت رد میکند. او، با بهره گیری از دانش نوین مطالعات رنگ نگاری فرابنفش، رنگ های واقعی اثر را نیز بازسازی میکند. براساس مطالعات برینکمن، این اثر متعلق به سال320پیش از میلاد و از آن (ابرالونیموس) شاه ایرانی تبار (صیدا) در فینیقیه باستان و لبنان امروزی است. پژوهشهای برینکمن، جزئیات جالبی را از محتوای سنگ نگاره های اثر در اختیار میگذارد. مانند نگاره ایرانیانی با لباسهای گشاد و رنگین که سپرهایی با نگاره های مشابه نقشهای تخت جمشید به دست گرفته اند، که اطلاعاتی از چگونگی پوشاک آن زمان و رنگ آمیزی پارچه ها و دیگر ادوات میدهد. در بخشهای دیگر، نگاره هایی از شیر و خورشید، نبردهای پیادگان، سواران، شاهین یا عقاب، تیراندازی، شکار شیر و گوزن و زین افزار اسبان دیده میشود.

کوروش کبیر که به حق باید بزرگترین مصلح بشر خوانده شود، هم از طرف پدرش شاهزاده بود و هم از طرف مادرش. پدرش کمبوجیه، پسر کوروش اول، پسر چیش پیش از نوادگان هخامنش بود که زاد بر زاد بر قبایل پارسی حکم رانده بودند. مادرش(ماندانا) دختر(آشتیاگ) پسر (هوخشتره) پسر (خشتریته) پسر (فره ورتیش) بود که اینها نیز به نوبه خود زاد بر زاد بر قبایل ماد، فرمانروایی کرده بودند. از این نظر، کوروش، اصیل ترین فرد روی زمین از مقدس ترین خاندانهای ایرانی شمرده میشد که هم پارسها و هم مادها به اصالت و برتری او معترف بودند. او نابغه ای پر شفقت و انسان دوست و سازمان دهی، چیره دست بود. او بعد از پیروزی بر (آشتیاگ)، همه اعضای خاندان سلطنتی و رجال کشوری و لشگری ماد را مورد بخشایش و نوازش قرار داد و بدینوسیله،روسای قبایل ماد را منتگذار و فرمانبردار خویش ساخت. او نه مثل شاهان سامی نژاد میانرودان، دست به کشتار و غارت زد و نه مثل سربازانش اجازه داد به جان و مال رعایای شاه مغلوب، دست درازی کنند. او از جنگجویان ماد و پارس، ارتش کارآمدی تشکیل داد و به کمک آن در خلال سه سال، سرزمینهای دو سوی دریای خزر و خوارزم و مُغد و زرنگان و مَک کُران و نواحی شرقی خراسان را ضمیمه قلمرو خود کرد و فلات ایران را برای نخستین بار در تاریخ، زیر یک پرچم در آورد و شاهنشاهی پارس را تشکیل داد .

امیر حسین خنجی

کیوان شید ( شنبه )

نخستین روز هفته به نام کیوان شید، نامگذاری شده است که تشکیل شده است از کیوان + شید. بعد از مشتری بزرگترین سیاره شمرده میشود که 700 برابر زمین است. آنرا زحل نیز نامیده اند. شید به معنی نور و روشنایی است. از اینرو، روز نخست ایرانی حکایت از سیاره روشن و نورانی را دارد.

مهر شید ( یکشنبه )

روز دوم از هفته، مهرشید است که مهر آن به معنی دوستی و مهربانی است. در پهلوی میتراست. مهر برگرفته شده از آیین هفت هزار ساله میترایی است. مهر همچنین ایزد عهد و پیمان است و در اوستا آمده است که هیچ چیز بر ایزد مهر پوشیده نخواهد بودئ. نامگذاری اینروز به مهرشید، حکایت از تعهدی است که بین مردمان باید برقرار باشد زیرا در ایران باستان پیمان شگنی و دروغ، بزرگترین گناهان به حساب می آمده است.

مه شید (دوشنبه )

مه برگرفته شده از ماه است که این نیز از آیین میترایی کهن ایران آمده است. خورشید و ماه از تندیسهای آیین میترایی بوده است که نشان از قدرت و پویایی جهان آفرینش داشته است. سومین روز هفته در ایران باستان به نام این نماد خداوند نامگذاری شد و آنرا مه شید به معنی ماه روشن و نورانی نامگذاشتند.

بهرام شید (سه شنبه )

بهرام برگرفته از ورهرام، زبان پهلوی باستان است و از یک سو نام ستاره مریخ است. بهرام، ایزد پیروزی در ایران باستان شمرده میشده است و اندیشه نیاکان ما بر این بوده است که خداوند یکتا(اهورامزدا) نیروهایش را برای اجرا در بین فرشتگان خود تقسیم نموده است تا آنان را برای مردمان پیاده کنند. از اینرو بهرام، ایزد پیروزی نامیده شده بوده است و چهارمین روز هفته به نام روز پیروزی روشنایی بر تاریکی و غلبه انسان بر بدیها و اهریمن ناگذاری شده است.

تیر شید (چهارشنبه)

تیر برگرفته شده از تیشتر پهلوی است. نیاکان ما تیر را ایزدان و نگهبان باران نامگذاری نموده اند و اینگونه میپنداشته اند که اهورامزدا برای یاری رسانی به کشاورزان و جلوگیری از خشکسالی و باروری زمین و سبز و سالم و پاکیزه ماندن جهان به ایزد باران فرمان میداده است که به یاری مردمان برسد. در کل این روز به نام روز روشنایی باران و خواست پروردگار برای حفظ طبیعت نامگذاری شده است.

اورمزد شید (پنجشنبه)

اورمزد نام دیگری از دهها نام اهورامزدا است که همه حاکی از قدرت و توانایی پروردگار است. این نام از واژه های پهلوی ارمزد- هرمزد- اورمزد- هورمزد- اهورامزدا- مزدا، گرفته شده است. از اینرو پنجمین روز هفته به نام روشنایی خدامند، نامگذاری شده است. از اینرو این واژه هنوز به گونه ای دیگر در شبهای جمعه برقرار است و هنوز تصور مردمان بر این است که شبهای جمعه، روز ارتباط با خداوند و فوت شدگان است.

ناهید شید (آدینه)

ناهید همان آنهیته یا آناهیتا است که ایزد آب قرار گرفته است. در اوستا، آناهیتا به صورت دوشیزه ای بسیار زیبا- قدی بلند و اندامی تراشیده نام نهاده شده است و نام دیگر ستاره ونوس نیز آناهیتا یا ناهید است. در کل، روز جمعه روز روشنایی آب و مظهر بخشندگی و عنایت پروردگار نامگذاری شده است.

ما کودکان ایرانیم –  مادر خویش را نگهبانیم – همه از پشت کیقباد و جمیم – همه از نسل پوردستانیم – زاده کوروش و هخامنشیم – پسر مهرداد و فرهادیم – تیره اردشیر و ساسانیم – ملک ایران یکی گلستان است – ما گل سرخ آن گلستانیم – کجا رفته آن فره ایزدی؟ کجا رفت آن کوروش دادگر؟ کجا رفت کمبوجی نامور؟

کوروش کبیر : ارتش من به آرامی وارد بابل شد. نگذاشتم رنج و آزاری به مردم این شهر و این سرزمین وارد آید. من برای صلح کوشیدم. من برده داری را برانداختم. به بدبختیهای آنان ، پایان بخشیدم .

من برای همه مردم، جامعه آرام آماده ساختم و صلح و آرامش را به تمامی مردم هدیه کردم.

( این کتیبه را به نوترین خط خداوند نوشته ام

نوشته ام تا قانون بر قبیله آدمی فرمان براند )

اعلامیه حقوق بشر کوروش کبیر

از این پس، تا زمانی که اهورامزدا وظیفه پادشاهی را به من ارزانی بدارد، من فرمانروایی خویش را بر هیچ ملتی تحمیل نخواهم کرد. هر ملتی آزاد است که این فرمانروایی را بپذیرد یا نپذیرد، و اگر نپذیرفت من با آن ملت نخواهم جنگید.

ماده نوزده اعلامیه جهانی حقوق بشر

هر کس حق آزادی و عقیده و بیان دارد و حق مزبور شامل آن است که از داشتن عقاید خود بیم و اضطرابی نداشته باشد و در کسب اطلاعات و افکار در اخذ و انتشار آن، به تمام وسایل ممکن و بدون ملاحضات مرزی، آزاد باشد.*

از پارسیان، اولین بار در قرن نهم ق.م، و در منابع آشوری یاد شده است. در اواخر قرن هشتم ق.م، پارسیان حکومت خود را در(پارسوماش) پایه گذاری و کمی بعد شروع به نفوذ در خاک و حکومت عیلام نمودند. چنین به نظر میرسد که پارسیان ابتدا اتحادی قبیله ای تشکیل داده بودند که در راس آن، بزرگی از خاندان هخامنشی قرار داشته است. بنابر نوشته (گریشمن)، قبایل اولیه پارس در محدوده کوهستان بختیاری در چهل کیلومتری شوشتر سکونت داشته اند. کوروش کبیر در منشور خود در بابل خود را فرزند کمبوجیه، نوه کوروش و نواده چیش پیش، فرمانروای انزان معرفی میکند. کوروش اول معاصر با (آشوربانیپال) پادشاه آشور بود وحدود670ق.م، بر قبایل پارسی فرمانروایی میکرد. چیش پیش، کوروش اول، کمبوجیه اول و همچنین کوروش دوم، در آغاز فرمانروایی خود در سرزمین عیلامی انزان و پارس حکومت داشته اند و پس از گشودن انزان خود را شاه انزان نامیدند.

(گریشمن) در مورد حکومت پارسیان می نویسد:(آنان تازه از حالت نیمه چادر نشینی در آمده و به قومی نیمه خانه نشین تبدیل شده بودند. الفبای آنان با علائم میخی نوشته شده که معرف پیشرفت آنان در خط علامتی است). قدیمی ترین لوحه ای که از عهد هخامنشیان به دست ما رسیده است لوحه ای است که در آن آریامنه چنین میگویند:(این سرزمین پارسیان که من مالک آن هستم دارای اسبان و مردان نیک است. خدای بزرگ اهورامزدا آن را به من داد من پادشاه این سرزمینم). کوروش که بدون خونریزی، همدان-پایتخت مادها- را تصرف کرده بود، سازمان حکومت خود را به آنها منتقل کرد و عده ای از پارسیان را مامور همکاری و نظارت در امور دولتی نمود. انتقال حکومت ماد به دست هخامنشیان چنان بی سروصدا انجام یافت که در دنیای خارج، حکومت پارسیان همان حکومت مادها تلقی میشد. اتحاد و مملکت تحت حکومت کوروش کبیر، ایران را به صورت میانجی تمدن شرق و غرب در آورد. پارسیان که در ابتدای پیروزیها هنوز نسبت به دولت های متمدن آن روزگار عقب مانده تر بودند، در صدد بر آمدند، آن دولت ها را که در پایان قرن هشتم و اوایل قرن هفتم ق.م، به سبب جنگ های خارجی و مبارزات اجتماعی تضعیف شده بودند، به اطاعت خود در آوردند، با همین نیت و پس از پیروزی بر ماد توانستند بابل و مصر را تصرف نموده و فرمانروای مطلق سرزمین های تصرف شده را به دست گیرد. اما نکته شایان توجه این است که در عین حال، همانند شاهان این کشورها و طبق سنن محلی آنان تاج گذاری نموده و سنن قدیمی، تقویم و روش های اداری آن کشورها را مورد استفاده قرار دادند.

 کوروش سیستم داخلی و اداری کشورهای تحت تصرف خود را تقریبا دست نخورده نگاه داشته و حتی به آنان در امور اداری، استقلال محلی داد. وی در نخستین سال فرمانروایی خود در بابل، در اقدامی تاریخی، فرمانی مبنی بر آزادی یهودیان از اسارت و بازگشت آنان به وطن اصلی و نیز تجدید بنای معبد در بیت المقدس، صادر نمود. در پی این فرمان، چهل هزار یهودی که راه سرزمین خویش را در پیش گرفته بودند، کوروش را منجی خود دانستند. رفتار کوروش نسبت به قوم یهود، روح حق شناسی آنان را در برابر حکومت ایران بر انگیخت، تا جایی که در کتب مذهبی و سرود های شادی خود، که پس از سپری شدن دوران اسارت سروده بودند، از کوروش و مردم ایران به نیکی یاد کرده اند. پیشوایان یهود حتی کوروش را منجی و از پیامبران خویش خواندند و موید این نظر، نوشته های ستایش آمیزی است که در کتاب (عزرا)، باب های اول و دوم و کتاب (اشعیال نبی)، فصل چهارم و پنجم آمده اند..

دین ماد

دین مادها در هزاره اول ق.م، مبتنی بر اعتقاد به خدایان گوناگون و بت ها بوده برای پی بردن به اندیشه های مذهبی و به دست آوردن آگاهی لازم، بتوان مجسمه ها و بت های ابلیسان عجیب الخلقه و شگفت انگیزی که نیمی حیوان و نیمی آدمی بوده اند و یا حیوانات عجیب تخیلی که بدن شیر و بال عقاب و غیره داشته اند و از سرزمین های غرب مادها به دست آمده است را نام برد. ظاهرا کیش کاسیان و معتقدات بابلیان، در اندیشه های مذهبی مادها، تاثیر داشته است. شواهدی موید این امر میباشد که مراسم قربانی از دیرباز در ایران معمول بوده است. هرچند مدارک به دست آمده، بیشتر، از دوره هخامنشیان بوده است. نظیر قربانی هزار گاو بر آتنه تروا بدستور خشایار شاه، قربانی اسبان سفید برای رود استریمون توسط مغان و یا نقش برجسته استخر که بزغاله ای را برای قربانی میبردند، اما میتوان پذیرفت این گونه مراسم از دیرباز و پیش از هخامنشیان و در زمان مادها وجود داشته است.

زبان مادها

(استرا بون) معتقد است که زبان مادها به زبان پارسیان، آریاییان، باختریان و سغدیان شباهت داشته است. (دارمستتر) معتقد است زبان مادها با زبان اوستا مطابق بوده و بی شک زبان تکلمی آنان آریایی بوده است و همچنین با زبان پارسیها نیز قرابت و نزدیکی داشته است.

انقراض ماد و تاسیس امپراطوری هخامنشیان

کوروش کبیر که به جای پدرش کمبوجیه اول بر مسند فرمانروایی پارس تکیه زده بود، میکوشید تا در بین طوایف و اقوام مجاور نفوذ کند، سرکردگان نواحی مختلف را با خویش همداستان ساخته و پارس را از فرمانبرداری مادها برهاند. بنا به روایتی از (کتزیاس)، طی سه جنگ که بین پارسیان و مادها روی داد، مادها مغلوب پارسیان شدند. هرودوت مینویسد: لشکری که آستیاکس (آخرین پادشاه ماد)، جهت سرکوبی کوروش فرستاده بود توسط (هاراکوس) سردار لشگر مادها که کینه ای دیرینه نسبت به آستیاکس داشت، به کوروش کبیر پیوست. در جنگ دیگری که شخص آستیاکس در راس لشکری علیه کوروش کبیر آنرا رهبری میکرد، شکست خورد و خود نیز به اسارت افتاد. در این جنگ نیز لشکریان ماد بر وی شوریده و پادشاه خود را تسلیم کوروش کبیر کردند و موید این ماجرا، لوحه بابلی است که بر جا مانده و بدین گونه هخامنشیان پارسی به آسانی توانستند مادها را شکست داده و حکومت صدوپنجاه ساله آنان را در سال 550 ق.م، مضمحل سازد.

در مراسمی که در بیست و پنجم آذرماه به مناسبت نکوداشت سی امین سالگرد ثبت جهانی تخت جمشید برگزار شد، گواهینامه میراث جهانی به دست اندرکاران این مجموعه باستانی اعطا شد. رئیس دفتر منطقه ای یونسکو در تهران در این مراسم گفت: هم اکنون شش دهه است که ایران به عنوان عضو یونسکو فعال است. تا کنون 9 اثر در ایران به عنوان میراث جهانی به ثبت رسیده است. ارزش و اعتبار تخت جمشید سبب شده است که به یک سایت باستان شناسی منحصر به فرد تبدیل شده است. ایران به عنوان عضو کنوانسیون میراث جهانی و اولین مقام مسئول حفاظت از ارزشهای اثر میراث جهانی تخت جمشید است. جمهوری اسلامی ایران به مردم این کشور، جامعه جهانی یونسکو و کمیته میراث جهانی تعهد داده تمامی اقدامات لازم بر حفاظت دراز مدت از تخت جمشید را داشته باشد. گواهینامه میراث جهانی، توجه جهانیان را به تخت جمشید را جلب میکند. در عین حال این وضعیت میراث جهانی همراه با مسئولیت و تعهد سنگین ایران برای حفاظت و مدیریت این اثر است. (چونلی هان) اظهار امیدواری کرد: حفاظت و مدیریت تخت جمشید در سالهای آینده یکی از نمونه های برتر مدیریت میراث فرهنگی در کشور و منطقه شود.

 رئیس کمیسیون ملی یونسکو نیز در این مراسم گفت: یکی از دستاوردهای ایران در حوزه فرهنگ، ثبت تخت جمشید به عنوان میراث جهانی در یونسکو بود. در دهه های گذشته بر اثر حوادث مختلف از جمله بلایای طبیعی، جعل و سرقت، گنجینه های باستانی تخریب میشود. ثبت آثار تاریخی به عنوان میراث جهانی در این شرایط یک رقابت بر تعهد و حفظ میراث فرهنگی است. ثبت آثار تاریخی در فهرست میراث جهانی نیاز به اراده دارد. ارزش جهانی تخت جمشید به خاطر برخاستن ندای دادگری و انسان دوستی در این سرزمین است. تخت جمشید پیام رسان وحدت و یکرنگی تمام اعضای جامعه به مردم جهان است. تخت جمشید آلبومی از عناصر و مولفه های فرهنگ ایران است.

آنچه که آیین داریوش بزرگ بود، آیین خشایارشاه نیز بود. این دو هرچند که در اخلاق وصفات کمی با هم متفاوت بودند، اما خشایارشاه در دین و آیین، از داریوش بزرگ پیروی میکرده است و همان جملات و عبارات و مفاهیمی را که داریوش بزرگ در کتیبه های خود بکار میبرده را در کتیبه های خود ارائه داده است. ما نمی دانیم که آیا ماخذ و مبنای این جملات و عبارات چه منبعی بوده است و آیا داریوش بزرگ، راساً خود چنین عباراتی را انشا کرده و یا از متن و یا متونی مقدس اقتباس کرده است. اما نظر دوم منطقی تر بنظر می آید. یعنی داریوش بزرگ با توجه به متونی مقدس درباره اهورامزدا، متن نوشته های خود را تنظیم کرده است. مانند چنین عباراتی : (خدای بزرگ است اهورامزدا که آسمان را آفرید، که این زمین را آفرید، که مردم را آفرید، که شادی را از برای مردم آفرید. )

این جملات در آغاز اغلب کتیبه ها از داریوش بزرگ تا اردشیر سوم موجود است. در پایان اغلب کتیبه ها هم به چنین عباراتی بر میخوریم : آنچه که از کارهای نیک بوسیله من کرده شد جز اراده و خواست اهورامزدا نبود. او مرا و خاندانم و کشورم را نگاهبان باشد.

در قسمتی از یک کتیبه خشایار شاه چنین آمده است:

چون شاه شدم، یکی از این کشورها در حال شورش بود که به یاری اهورامزدا آنرا آرام و فرمانبر کردم، آنگاه در در میان این کشورها، جایی بود که مردم پرستش دیوها میکردند و پرستشگاه هایی از برای آنان ساخته بودند. بنابر اراده و خواست اهورامزدا، من آن پرستشگاه ها  را خراب کردم و همه جا گفتم که دیوان را نبایستی پرستید و فرمانم روان گشت. جایی که پیش از آن دیوان پرستیده میشدند، من در آنجا اهورامزدا را با فروتنی ستایش کردم و کارهایی این چنین کردم و همه را بنابر اراده و یاری اهورامزدا به انجام رسانیدم.

ای تویی که در آینده زنده خواهی بود، ای تویی که پس از این زندگی خواهد کرد، هرگاه برآنی تا در زندگی شادکام باشی، هرگاه خواهانی که در مرگ، آرام و آسوده باشی، راه اهورامزدا را برگزین.

روشهای ژئوفیزیکی نقش مهمی در آشکارسازی ساختارهای مدفون و تعیین آگاهانه محل حفاری و صرفه جویی در زمان و هزینه دارد. این روش پنج سال پیش در اطراف تخت جمشید آغاز شد و امسال با بررسی داده های این روش در پنج سال گذشته، مفید بودن استفاده از آن اثبات شده است.

دانش ژئوفیزیک به عنوان یکی از علوم زمین، دارای بخشهای گوناگونی است. مانند بخشی که به مطالعه زمین لرزه ها میپردازد. بخش دیگری از دانش ژئوفیزیک، ژئوفیزیک اکتشافی است. پیشینه کاربرد روشهای ژئوفیزیکی در باستان شناسی به چند دهه قبل باز میگردد. نخستین بار در اواسط دهه 1940  از این روش استفاده شد و سپس در شروع دهه 1950 با تمرکز بر روش مغناطیس سنجی این فعالیتها به انجام رسید. استفاده از روشهای لرزه نگاری با قدرت تفکیک بالا، روشهای رادار زمینی و ماهواره ای و همچنین تصویربرداری با پرتوهای فروسرخ از دهه 1980 در دسترس باستان شناسان قرار گرفته است. آشکار سازی ساختار معماری مدفون در خاک، مشخص کردن پلان بناهای مدفون، مشخص کردن بقایای پی ها و دیوارها و تعیین جنسیت آنها از قبیل خشت، آجر و سنگ، مشخص شدن بقایای مدفون راهها، سنگفرشها و آجرفرشها در زیر زمین از مزایای استفاده از این روش است.

تعیین محل آرامگاهها، پل ها و خندقها، محلهایی که در گذشته خاکبرداری شده و سپس با رسوبات جدید پر شده باشد، تعیین محل کوره های پخت سفال، کوره های ذوب فلز، محل خاکهای سوخته و خاکستر و تعیین محل چاله های باستانی، گورخمره ها و خمره های بزرگ نگهداری مواد غذایی از دیگر ویژگیهای روش ژئوفیزیک در باستان شناسی است.

در استفاده از روشهای ژئوفیزیکی، محدودیتهایی نیز وجود دارد. وجود آلودگیهای آهنی در خاک، کابلهای برق و فنس کشیهای موجود در منطقه مانع استفاده از این روش میشود. از روش ژئوفیزیک در شناسایی محوطه های تخت جمشید، تنگه بلاغی، شهر استخر، دشت حلقه مرودشت، جرجان و محوطه ربط در نزدیکی سردشت استفاده شده است.

مصاحبه با بابک امین پور ( باستان شناس )

 گزارش میراث آریا

تخت جمشید در دل استان فارس، یعنی میهن هخامنشیان، بنا شده است. داریوش بزرگ در حدود 518 ق.م صخره بزرگی را در حدود شمال غرب کوه مهر، برگزید تا کوشک شاهانه ای بر روی آن بنا نهد. وی و پسرش خشایار شاه و پسر زاده اش اردشیر یکم ، بناهای باشکوه تخت جمشید را در آنجا بنا کردند. بر این نکته باید تاکید کرد که هدف داریوش بزرگ از ساختن این کوشک در سرزمین فارس، ساختن یک پایتخت اداری و سیاسی نبوده، زیرا که این مکان از مرکز دولت دور بوده، بلکه میخواسته است مرکزی برای تشریفات ایرانی درست کند. (ارنست هرتسفلد) که در سالهای 1930 در تخت جمشید حفاری میکرد، گفته است: چنان  مینماید که تخت جمشید جایی بوده است که به علت های تاریخی و علایقی ریشه دار در زادگاه دودمان هخامنشی ساخته شده و نگهبانی گشته و تنها در مواقع برگزاری مراسم وتشریفاتی خاص از آن استفاده میشده است.

 بسیاری از محققان معتقدند که تخت جمشید تنها برای برگزاری جشن نوروز، که هم عیدی شاهی و جشنی دینی و هم آیینی ملی بود، به کار میرفت. (استاد لنتس) استدلال کرده است که داریوش بزرگ جایگاه و جهان این کوشک شاهانه را بر طبق محاسبات نجومی ساخته است و محور تابش خورشید به هنگام دمیدن، در روزهای معینی از سال با محورهای عرضی و طولی تخت جمشید رابطه می یابد. از سوی دیگر (کارل نیلندر)، معتقد است که شواهدی برای برگزاری جشن نوروز در تخت جمشید در دست نیست و (پیتر کالیمر) نقوش تخت جمشید و متون یونانی را مقایسه کرده و به همان نتیجه رسیده است. عده ای هم با توجه به اسناد دیوانی و کاربرد برخی از بناها و وسعت کاخها و هزینه گزافی که بر سر ساخت آنها بکار رفته است، تخت جمشید را مرکزی سیاسی و اداری و بازرگانی میدانند که تناسبی با آیین های مذهبی نداشته است. اما حقیقت آن است که اسناد دیوانی، هزینه های کارگری و سازندگی و نقش تراشی و نیز رفت و آمدهای  پیک ها وماموران دولتی در تخت جمشید همه به زمانی تعلق دارند که داریوش بزرگ و خشایار شاه و اردشیر آنجا را بنا می کرده اند، یعنی فعالیت ساختمانی در آنجا زیاد بوده است.

 وجود جشن نوروز در زمان هخامنشی هم از شواهدی ثابت میشود. مثلا وجود جشن مهرگان، زیرا که در نوروز درست آغاز سال و در مهرگان، درست میانه سال را جشن میگرفتند، اینجا تقویم اوستایی که شامل جشن ها و از جمله نوروز میبوده، در دوره هخامنشی و نیز وجود دعای مخصوص زرتشتی بسیار کهن برای نوروز، که با اعتقادات هخامنشیان پیوند ناگسستنی دارد. از سوی دیگر در زمان ساسانی نیز با آنکه شهر استخر-جانشین پارسه- محل اصلی ساسانیان و جایگاه مذهبی و برگزاری آیین های دولتی مثل تاجگذاری بود، هیچ گونه مرکزیت سیاسی نداشت. با این دلایل، ما هنوز نظریه آیینی بودن تخت جمشید را مرجح میدانیم. پس جشن عید نوروز در تخت جمشید یا همان شهر پارسه، همه ساله برگزار میشده است.